Xây kho học liệu mở kết nối các trường Đại học

Bộ GDĐT triển khai Chương trình nguồn tài nguyên giáo dục mở giai đoạn 2025-2030 theo Quyết định 1117/QĐ-TTg, nhằm xây dựng kho học liệu mở kết nối các trường đại học trong và ngoài nước. Mục tiêu phát triển 300 giáo trình năm 2026 và 600 giáo trình năm 2030, tích hợp AI và Blockchain, chương trình nâng cao chất lượng giảng dạy, nghiên cứu, và đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời.

Kế hoạch phát triển kho học liệu mở

Chương trình xây dựng kho học liệu mở được triển khai từ năm 2024 đến 2030, chia thành hai giai đoạn với các mục tiêu cụ thể:

Giai đoạn 1 (2024-2026)

• • Mục tiêu: Xây dựng và vận hành cổng truy cập tài nguyên giáo dục mở, phát triển kho học liệu với trên 300 giáo trình, tài liệu giảng dạy, và học tập.

• Lĩnh vực ưu tiên:

• • • Công nghệ – Kỹ thuật: Các tài liệu liên quan đến kỹ thuật cơ khí, điện tử, trí tuệ nhân tạo, và công nghệ thông tin.
    • Đào tạo giáo viên: Giáo trình về phương pháp giảng dạy, tâm lý giáo dục, và quản lý lớp học.
    • Ngôn ngữ, Văn học, và Văn hóa nước ngoài: Tài liệu về ngôn ngữ Anh, văn học quốc tế, và nghiên cứu văn hóa.

• Hoạt động chính:

• • Xây dựng cổng truy cập tài nguyên giáo dục mở tích hợp công nghệ AI và Blockchain, đảm bảo khả năng kết nối với kho dữ liệu của các trường đại học trong nước và quốc tế.
  • Khuyến khích các trường đại học, tổ chức giáo dục, và chuyên gia trong nước đóng góp giáo trình, tài liệu.
  • Thiết lập cơ chế quản lý, chia sẻ, và khai thác tài nguyên mở.

Giai đoạn 2 (2027-2030)

• Mục tiêu: Tăng quy mô kho học liệu lên trên 600 giáo trình, tài liệu giảng dạy, và học tập, mở rộng sang các lĩnh vực khác như kinh doanh, y tế, khoa học xã hội, và nghệ thuật.
• Hoạt động chính:
  • Định kỳ cập nhật, bổ sung tài liệu, học liệu, và khóa học trực tuyến.
  • Hình thành liên minh chia sẻ tài nguyên mở giữa các trường đại học Việt Nam và quốc tế.
  • Xây dựng Báo cáo quốc gia về tài nguyên giáo dục mở vào năm 2027, theo định hướng của UNESCO.
  • Thúc đẩy hợp tác quốc tế, kết nối với các hệ thống tài nguyên mở của các trường đại học và tổ chức quốc tế.

Công nghệ và tính kết nối của kho học liệu mở

Cổng truy cập tài nguyên giáo dục mở được thiết kế với các tính năng hiện đại, đảm bảo hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý và sử dụng:

• Công nghệ AI: Hỗ trợ tìm kiếm thông minh, cá nhân hóa nội dung học tập, và phân tích nhu cầu của người dùng.
• Công nghệ Blockchain: Đảm bảo tính xác thực, bảo mật, và quyền sở hữu trí tuệ của các tài liệu, đồng thời theo dõi lịch sử sử dụng và đóng góp.
• Khả năng tích hợp: Kết nối với kho dữ liệu của các trường đại học trong nước (như Đại học Kinh tế TP.HCM, Đại học Tôn Đức Thắng) và các cổng học liệu số quốc tế, tạo ra một hệ sinh thái giáo dục mở toàn cầu.

Cổng này không chỉ phục vụ sinh viên, giảng viên, mà còn hỗ trợ người học suốt đời, từ những người muốn nâng cao kỹ năng nghề nghiệp đến các nhà nghiên cứu cần tài liệu chuyên sâu.

Ý nghĩa của kho học liệu mở

Kho học liệu mở mang lại nhiều lợi ích to lớn cho giáo dục đại học Việt Nam:

Nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập:

• Cung cấp nguồn tài liệu phong phú, cập nhật, và miễn phí, giúp giảng viên xây dựng bài giảng chất lượng và sinh viên tiếp cận kiến thức đa dạng.
• Hỗ trợ các trường đại học, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, cải thiện chương trình đào tạo mà không cần đầu tư lớn vào phát triển giáo trình.

Thúc đẩy nghiên cứu khoa học:

• Các nhà khoa học và giảng viên có thể sử dụng kho học liệu để tham khảo, chia sẻ nghiên cứu, và hợp tác với các đồng nghiệp trong và ngoài nước.
• Tạo điều kiện cho các dự án nghiên cứu liên ngành, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ và giáo dục.

Đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời:

• Kho học liệu mở không chỉ phục vụ sinh viên mà còn hỗ trợ người đi làm, người muốn học thêm kỹ năng mới, hoặc những ai cần cập nhật kiến thức trong các lĩnh vực như công nghệ, ngôn ngữ, và văn hóa.
• Góp phần xây dựng một xã hội học tập, nơi mọi người đều có cơ hội tiếp cận tri thức.

Kết nối và hội nhập quốc tế:

• Việc hợp tác với các trường đại học và tổ chức quốc tế giúp Việt Nam tiếp cận các tài nguyên giáo dục tiên tiến, nâng cao vị thế trong cộng đồng giáo dục toàn cầu.
• Liên minh chia sẻ tài nguyên mở tạo cơ hội cho sinh viên và giảng viên Việt Nam tham gia các chương trình học tập và nghiên cứu quốc tế.

Tiết kiệm chi phí:

• Các trường đại học không cần tự phát triển toàn bộ giáo trình, giảm chi phí biên soạn và mua bản quyền tài liệu.
• Sinh viên được tiếp cận tài liệu miễn phí, giảm gánh nặng tài chính, đặc biệt với những gia đình có thu nhập thấp.

Thách thức và giải pháp

Mặc dù chương trình mang tiềm năng lớn, việc triển khai kho học liệu mở cũng đối mặt với một số thách thức:

Chất lượng và bản quyền tài liệu:

• Thách thức: Đảm bảo chất lượng giáo trình và tuân thủ quyền sở hữu trí tuệ khi chia sẻ tài liệu mở.
• Giải pháp: Thành lập hội đồng kiểm định chất lượng, sử dụng Blockchain để quản lý bản quyền, và khuyến khích các chuyên gia uy tín đóng góp.

Hạ tầng công nghệ:

• Thách thức: Xây dựng cổng truy cập tích hợp AI và Blockchain đòi hỏi đầu tư lớn về hạ tầng và nhân lực công nghệ.
• Giải pháp: Huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, các nhà tài trợ, và xã hội hóa. Hợp tác với các công ty công nghệ để phát triển hệ thống.

Thay đổi nhận thức:

• Thách thức: Nhiều giảng viên và trường đại học có thể chưa quen với việc chia sẻ tài liệu miễn phí hoặc sử dụng tài nguyên mở.
• Giải pháp: Tổ chức các hội thảo, khóa đào tạo để nâng cao nhận thức về lợi ích của tài nguyên giáo dục mở. Ban hành chính sách khuyến khích (ví dụ: ưu đãi tài chính, công nhận đóng góp) cho các cá nhân và tổ chức tham gia.

Kết nối quốc tế:

• Thách thức: Cạnh tranh với các hệ thống tài nguyên mở quốc tế và đảm bảo tính tương thích với các tiêu chuẩn toàn cầu.
• Giải pháp: Tham gia các sáng kiến của UNESCO, hợp tác với các trường đại học hàng đầu, và xây dựng Báo cáo quốc gia để khẳng định vị thế.

Nguồn kinh phí và hỗ trợ pháp lý

Để triển khai chương trình, Bộ GDĐT dự kiến sử dụng các nguồn kinh phí sau:

• Ngân sách nhà nước: Được phân bổ trong dự toán hàng năm.
• Nguồn tài trợ và xã hội hóa: Đóng góp từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
• Nguồn thu hợp pháp khác: Từ các dự án hợp tác, dịch vụ giáo dục, hoặc các hoạt động liên quan.

Về pháp lý, Bộ GDĐT đang đề xuất xây dựng Nghị định của Chính phủ về xây dựng, khai thác, và sử dụng tài nguyên giáo dục mở. Đồng thời, các quy định kỹ thuật về dữ liệu và chính sách khuyến khích (như ưu đãi cho giảng viên, nhà khoa học) sẽ được ban hành để tạo hành lang pháp lý thuận lợi.

Chương trình kho học liệu mở kết nối các trường đại học Việt Nam nhằm hiện đại hóa giáo dục, đặt mục tiêu phát triển 300 giáo trình năm 2026 và 600 giáo trình năm 2030, tích hợp AI và Blockchain. Chương trình nâng cao chất lượng giảng dạy, thúc đẩy hợp tác quốc tế và học tập suốt đời, dù đối mặt thách thức về chất lượng, hạ tầng, nhận thức. Với ngân sách, tài trợ và chính sách hỗ trợ, kho học liệu mở hứa hẹn trở thành nền tảng kết nối, mang cơ hội học tập công bằng, chất lượng.