Ứng dụng AI vào giảng dạy bậc đại học – Đột phá trong giáo dục

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một trong những công nghệ tiên phong, không chỉ thay đổi cách chúng ta sống và làm việc mà còn định hình lại giáo dục, đặc biệt ở bậc đại học. Từ việc cá nhân hóa trải nghiệm học tập, hỗ trợ giảng viên trong quản lý lớp học, đến việc thúc đẩy nghiên cứu sáng tạo, AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho giáo dục đại học. Những ví dụ từ Trung Quốc và Việt Nam cho thấy tiềm năng to lớn của việc ứng dụng AI, đồng thời đặt ra những thách thức cần vượt qua để tối ưu hóa lợi ích của công nghệ này.

AI trong giáo dục đại học: Xu hướng toàn cầu

Tại Trung Quốc, AI là một phần quan trọng trong giáo dục. Từ năm 2018, hơn 500 trường đại học mở chuyên ngành AI và hơn 40 viện nghiên cứu ra đời sau kế hoạch của Bộ Giáo dục. Sinh viên học và tham gia dự án thực tiễn. Năm 2020, hơn 3,5 triệu sinh viên tốt nghiệp STEM, dẫn đầu thế giới, cho thấy đầu tư lớn vào nhân lực công nghệ.

Không chỉ dừng lại ở việc đào tạo chuyên ngành, AI còn được tích hợp vào giảng dạy tại các trường đại học Trung Quốc thông qua các công cụ hỗ trợ học tập thông minh. Từ hệ thống chấm điểm tự động, phân tích dữ liệu học tập, đến các trợ lý ảo giúp sinh viên giải đáp thắc mắc, AI đang giúp tối ưu hóa quá trình giảng dạy và học tập. Sự hỗ trợ từ chính phủ và hệ sinh thái khởi nghiệp AI đã tạo điều kiện để sinh viên không chỉ là người học mà còn là người sáng tạo công nghệ.

Việt Nam: Những bước đi tiên phong

Tại Việt Nam, ứng dụng AI trong giáo dục đại học còn sơ khai, nhưng một số nơi đã tiên phong. Trường Quốc tế Việt Úc (VAS) tích hợp AI qua chương trình “Tìm hiểu thế giới số và Chuyển đổi số” từ 2025-2026, hướng đến giúp học sinh THPT không chỉ dùng AI mà còn sáng tạo ứng dụng, làm nền tảng cho đại học.

Ở cấp đại học, các trường như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM hay Đại học FPT đã bắt đầu đưa AI vào chương trình giảng dạy, không chỉ dưới dạng môn học mà còn là công cụ hỗ trợ. Ví dụ, AI được sử dụng để phân tích dữ liệu học tập của sinh viên, từ đó đề xuất lộ trình học tập cá nhân hóa. Các hệ thống quản lý học tập (LMS) tích hợp AI cũng giúp giảng viên theo dõi tiến độ học tập, đánh giá bài tập và tổ chức lớp học hiệu quả hơn.

Lợi ích của AI trong giảng dạy đại học

• Cá nhân hóa học tập: AI có khả năng phân tích dữ liệu để hiểu rõ điểm mạnh, điểm yếu của từng sinh viên, từ đó đề xuất tài liệu, bài tập phù hợp. Điều này đặc biệt hữu ích trong môi trường đại học, nơi sinh viên có trình độ và nhu cầu học tập đa dạng.
• Hỗ trợ giảng viên: Các công cụ AI như hệ thống chấm điểm tự động, trợ lý ảo hay phần mềm phân tích bài giảng giúp giảm tải công việc hành chính, cho phép giảng viên tập trung vào việc truyền đạt kiến thức và hướng dẫn nghiên cứu.
• Thúc đẩy nghiên cứu và sáng tạo: Sinh viên đại học, đặc biệt ở các ngành STEM, có thể sử dụng AI để mô phỏng thí nghiệm, phân tích dữ liệu phức tạp hoặc phát triển các dự án công nghệ. Ví dụ, dự án Robot phân loại rác ứng dụng AI của học sinh VAS – đạt giải Nhất cuộc thi Khoa học Kỹ thuật TP.HCM năm học 2023-2024 – cho thấy tiềm năng sáng tạo khi tiếp cận AI từ sớm.
• Tăng cường kỹ năng số: Việc ứng dụng AI trong giảng dạy giúp sinh viên làm quen với công nghệ hiện đại, chuẩn bị hành trang cho thị trường lao động trong thời đại số.

Thách thức và giải pháp

Dù mang lại nhiều lợi ích, việc ứng dụng AI vào giảng dạy đại học cũng đối mặt với không ít thách thức. Thứ nhất, cơ sở hạ tầng công nghệ tại nhiều trường đại học Việt Nam vẫn chưa đồng bộ, từ thiết bị đến hệ thống bảo mật. Thứ hai, đội ngũ giảng viên cần được đào tạo bài bản để sử dụng AI hiệu quả, tránh tình trạng phụ thuộc quá mức vào công nghệ. Thứ ba, chi phí đầu tư ban đầu cho các hệ thống AI có thể là rào cản đối với các trường có nguồn lực hạn chế.

Để khắc phục, các trường đại học cần hợp tác với doanh nghiệp công nghệ để phát triển hệ sinh thái AI “Made in Vietnam”, tối ưu chi phí và phù hợp với nhu cầu trong nước – tương tự cách Trung Quốc đã làm với các sản phẩm như đồ chơi AI của Whalesbot. Đồng thời, việc tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn cho giảng viên và sinh viên về AI là cần thiết để nâng cao năng lực sử dụng công nghệ.

Tương lai của giáo dục đại học với AI

Nhìn từ kinh nghiệm của Trung Quốc và những bước đi đầu tiên tại Việt Nam, có thể thấy AI không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn là động lực để đổi mới giáo dục đại học. Trong tương lai, AI có thể giúp xây dựng các lớp học thông minh, nơi sinh viên không chỉ học lý thuyết mà còn thực hành các dự án thực tế, từ phát triển ứng dụng đến giải quyết các vấn đề xã hội như môi trường hay y tế.

Hơn nữa, với sự phát triển của các mô hình AI chi phí thấp như DeepSeek tại Trung Quốc, các trường đại học Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp cận công nghệ tiên tiến mà không cần đầu tư quá lớn. Điều này mở ra cơ hội để giáo dục đại học trở nên toàn diện, hiện đại và cạnh tranh hơn trên trường quốc tế.

Ứng dụng AI vào giảng dạy bậc đại học không chỉ là xu hướng mà còn là chìa khóa để nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn bị cho sinh viên những kỹ năng cần thiết trong thời đại 4.0. Dù còn nhiều thách thức, với sự đầu tư đúng đắn và chiến lược phù hợp, AI hứa hẹn sẽ mang lại một cuộc cách mạng thực sự cho giáo dục đại học Việt Nam, giúp thế hệ trẻ không chỉ làm chủ công nghệ mà còn tạo ra những giá trị mới cho xã hội.