Thương mại điện tử – Động lực phát triển kinh tế số

Thương mại điện tử (TMĐT) đang trở thành một trong những ngành nghề mũi nhọn trong kỷ nguyên số, thúc đẩy sự chuyển dịch mạnh mẽ từ mua bán truyền thống sang các nền tảng trực tuyến. Với sự cạnh tranh về giá cả, tiện lợi và khả năng tiếp cận toàn cầu, TMĐT không chỉ thay đổi hành vi tiêu dùng mà còn tạo ra hàng chục nghìn việc làm mới, đặc biệt cho lao động được đào tạo chuyên sâu. Từ các doanh nghiệp tài chính, vận tải, đến sản xuất và du lịch, TMĐT đã trở thành phương thức kinh doanh không thể thiếu.

Thương mại điện tử là gì?

Theo định nghĩa từ các chương trình đào tạo chuyên ngành, Thương mại điện tử là lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trên các nền tảng số để thực hiện các hoạt động kinh doanh trực tuyến. TMĐT bao gồm các giao dịch mua bán, quảng bá sản phẩm, và quản lý quan hệ khách hàng thông qua internet, mạng viễn thông, và các phương tiện truyền thông đa phương tiện. Các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki, Amazon, và Alibaba đã trở thành biểu tượng của TMĐT, cho phép doanh nghiệp và người tiêu dùng kết nối dễ dàng, nhanh chóng, và hiệu quả hơn so với mô hình truyền thống.

TMĐT không chỉ dừng lại ở bán lẻ mà còn mở rộng sang các lĩnh vực như tài chính (thanh toán trực tuyến), logistic (vận chuyển hàng hóa), và du lịch (đặt vé máy bay, khách sạn). Sự cạnh tranh khốc liệt về giá, với chi phí thấp hơn nhiều so với cửa hàng vật lý, đã khiến TMĐT trở thành lựa chọn hàng đầu của doanh nghiệp và người tiêu dùng trong kỷ nguyên số.

Ngành Thương mại điện tử học gì?

Ngành TMĐT thuộc khối kinh tế, trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng toàn diện để vận hành và phát triển các hoạt động kinh doanh trực tuyến. Theo chương trình đào tạo tại các trường, sinh viên TMĐT được học:

1. Kiến thức quản trị doanh nghiệp:
   • Tổng quan về TMĐT, Digital Marketing, quản trị dự án đầu tư, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.
   • Quản trị sàn giao dịch điện tử (Shopee, Lazada, Amazon), quản trị quan hệ khách hàng (CRM), và xây dựng website TMĐT.
2. Kiến thức chuyên ngành TMĐT 4.0:
   • Xây dựng và triển khai ứng dụng TMĐT trên nền tảng di động và thiết bị thông minh.
   • Marketing điện tử: Quảng cáo trực tuyến, tìm kiếm khách hàng tiềm năng, chăm sóc khách hàng qua mạng xã hội (Facebook, Instagram, TikTok, YouTube).
   • Bán hàng xuyên biên giới trên các sàn TMĐT quốc tế như Amazon, eBay, Alibaba.
   • Quản lý và tối ưu hóa các website, fanpage, và kênh bán hàng trực tuyến.
3. Kỹ năng bổ trợ:
   • Ngoại ngữ: Thành thạo tiếng Anh để kinh doanh quốc tế và làm việc với các nền tảng toàn cầu.
   • Tin học: Sử dụng thành thạo các công cụ số, phần mềm quản lý đơn hàng, và phân tích dữ liệu.
   • Kỹ năng mềm: Làm việc nhóm, giao tiếp, tư duy sáng tạo, và giải quyết vấn đề trong môi trường số hóa.

Chương trình đào tạo nhấn mạnh thực hành, với các buổi thực chiến tại doanh nghiệp ngay từ năm nhất, giúp sinh viên phát triển tư duy kinh doanh online, khả năng khởi nghiệp, và kỹ năng tiếp thị số. Sinh viên cũng được khuyến khích xây dựng ý tưởng kinh doanh trên các nền tảng di động, thiết bị thông minh, và mạng xã hội, từ đó sẵn sàng hội nhập vào thị trường lao động đầy cạnh tranh.

Cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp

TMĐT là một trong những ngành có nhu cầu nhân lực cao nhất trong bối cảnh kinh tế số. Theo ông Nguyễn Đức Dũng, Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam, các doanh nghiệp công nghệ, xuất nhập khẩu, và logistic đang tìm kiếm nguồn nhân lực TMĐT chất lượng cao để số hóa hoạt động và tăng khả năng cạnh tranh. Sinh viên tốt nghiệp ngành TMĐT có thể đảm nhận nhiều vị trí hấp dẫn, với mức lương dao động từ 8-20 triệu đồng/tháng, tùy thuộc vào năng lực và vị trí. Đặc biệt, TMĐT còn mở ra cơ hội thu nhập không giới hạn thông qua khởi nghiệp hoặc kinh doanh cá nhân.

Các vị trí công việc

Sau khi tốt nghiệp, cử nhân TMĐT có thể làm việc trong các vai trò sau:

• Chuyên gia chuyển đổi số: Hỗ trợ doanh nghiệp số hóa quy trình kinh doanh, tối ưu hóa hoạt động trực tuyến.
• Chuyên viên Digital Marketing: Lên kế hoạch và thực hiện chiến dịch quảng cáo trên Google, Facebook, TikTok, và các nền tảng khác.
• Chuyên viên quản trị hệ thống TMĐT: Vận hành và tối ưu hóa các gian hàng trên Shopee, Lazada, Amazon, hoặc website doanh nghiệp.
• Chuyên viên lập dự án TMĐT: Hoạch định chính sách phát triển TMĐT và kinh tế số cho doanh nghiệp hoặc cơ quan nhà nước.
• Tư vấn viên công nghệ: Đề xuất giải pháp, xây dựng, và bảo trì các dự án TMĐT cho công ty tư vấn.
• Cán bộ nghiên cứu: Làm việc tại các viện nghiên cứu, cơ quan nhà nước như Cục TMĐT và Kinh tế Số (Bộ Công Thương).
• Giảng viên TMĐT: Giảng dạy tại các trường đại học, cao đẳng, hoặc trung cấp chuyên ngành TMĐT.
• Khởi nghiệp: Tự kinh doanh online, xây dựng thương hiệu cá nhân hoặc doanh nghiệp trên các nền tảng TMĐT.

Nơi làm việc

Cử nhân TMĐT có thể làm việc tại:

• Các doanh nghiệp TMĐT lớn như Shopee, Lazada, Tiki, hoặc các công ty xuất nhập khẩu, logistic.
• Cơ quan nhà nước như Cục TMĐT và Kinh tế Số (Bộ Công Thương).
• Các trường đại học, học viện đào tạo chuyên ngành TMĐT.
• Các công ty khởi nghiệp hoặc tự khởi nghiệp với ý tưởng kinh doanh riêng.

Mức lương và tiềm năng

Mức lương khởi điểm của cử nhân TMĐT dao động từ 8-20 triệu đồng/tháng, với tiềm năng tăng cao theo kinh nghiệm và hiệu suất. Những người khởi nghiệp thành công hoặc đảm nhận vị trí quản lý cấp cao có thể đạt thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi tháng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh xuyên biên giới.

Xu hướng và kỹ năng cần thiết trong TMĐT

TMĐT ngày nay không chỉ giới hạn ở các sàn thương mại phổ biến mà đã mở rộng sang mô hình kinh doanh đa kênh (omni-channel) và xuyên biên giới. Theo các chuyên gia tại hội thảo HUTECH, các xu hướng nổi bật bao gồm:

• Tiêu dùng đa kênh: Khách hàng mua sắm qua website, ứng dụng di động, mạng xã hội, và sàn TMĐT, đòi hỏi doanh nghiệp tích hợp các kênh bán hàng hiệu quả.
• Kinh doanh xuyên biên giới: Các sàn như Amazon, eBay, và Alibaba mở ra cơ hội xuất khẩu sản phẩm Việt Nam ra thị trường quốc tế.
• Phân tích hành vi khách hàng: Sử dụng dữ liệu để tối ưu hóa chiến lược marketing, chăm sóc khách hàng, và quản lý đơn hàng.

Để thành công trong TMĐT, sinh viên cần rèn luyện các kỹ năng:

• Kỹ năng số: Thành thạo công cụ Digital Marketing, phân tích dữ liệu, và quản lý website.
• Kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm: Xây dựng mối quan hệ với khách hàng và phối hợp với đội ngũ nội bộ.
• Tư duy thị trường: Hiểu xu hướng tiêu dùng, dự đoán nhu cầu, và sáng tạo chiến lược kinh doanh.
• Ngoại ngữ: Tiếng Anh là chìa khóa để làm việc với các nền tảng quốc tế và đối tác nước ngoài.

Thương mại điện tử là ngành học đầy tiềm năng, mở ra cánh cửa cho sinh viên tham gia vào nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ. Với chương trình đào tạo thực chiến, kỹ năng toàn diện, và cơ hội nghề nghiệp đa dạng, cử nhân TMĐT có thể đảm nhận các vị trí từ chuyên gia Digital Marketing, quản trị sàn TMĐT, đến khởi nghiệp kinh doanh online.