Bạn là học sinh THPT, đang băn khoăn về tương lai nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp? Báo cáo Future of Jobs 2025 từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) vừa công bố thông tin quan trọng về thị trường việc làm trong thập kỷ tới, đặc biệt từ năm 2025-2030. Đây là cơ hội để bạn chuẩn bị ngay từ bây giờ! Dưới đây là những điều bạn cần biết về các công việc mới và kỹ năng cần thiết để thành công.
Thị trường việc làm sẽ thay đổi như thế nào?
Theo báo cáo, khoảng 170 triệu việc làm mới sẽ xuất hiện trên toàn cầu trong thập kỷ này, chiếm 14% lực lượng lao động hiện tại. Tuy nhiên, 92 triệu việc làm khác sẽ bị thay thế do công nghệ, chuyển đổi xanh, và thay đổi dân số, dẫn đến 78 triệu việc làm ròng tăng thêm. WEF đã khảo sát hơn 1.000 doanh nghiệp lớn, đại diện cho 22 ngành và hơn 14 triệu lao động, để đưa ra dự báo này. Tại Việt Nam, thị trường lao động cũng đang biến động mạnh. Theo Joboko (2025), tổng số việc làm năm 2024 giảm 5,2% so với 2023, đặc biệt ở các ngành như kế toán (-23,89%), hành chính (-23,59%), và giáo dục (-13,71%), do sự phát triển của AI và tự động hóa. Tuy nhiên, hơn 78,4% doanh nghiệp dự kiến mở rộng tuyển dụng vào 2025, tập trung vào nhân sự có kinh nghiệm 1-3 năm (64%), trong khi cơ hội cho sinh viên mới ra trường (fresher) giảm tới 27,6%.
Những công việc nổi bật trong tương lai
Báo cáo chỉ ra 5 nhóm nghề sẽ tăng trưởng mạnh nhất trong 5 năm tới, phù hợp với cả Việt Nam và thế giới:
- Nông dân (Farmworkers): Đứng đầu với 34 triệu việc làm mới đến 2030, nhờ chuyển đổi xanh và giảm phát thải. Hiện có 200 triệu nông dân, và số lượng sẽ tăng do nhu cầu thực phẩm bền vững.
- Tài xế giao hàng (Delivery Drivers): Tăng mạnh nhờ thương mại điện tử bùng nổ.
- Lập trình viên (Software Developers): Được săn đón nhờ sự phát triển của công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI).
- Công nhân xây dựng (Building Construction Workers): Tăng do nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng xanh.
- Nhân viên bán hàng (Shop Salespersons): Phục vụ nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao.
Tại Hà Nội, dự báo quý II/2025 sẽ có 100.000-120.000 chỉ tiêu tuyển dụng, tập trung vào công nghệ số (lập trình viên, AI), sản xuất (dệt may, da giày), và dịch vụ (du lịch, y tế). Các ngành chăm sóc sức khỏe (y tá, nhân viên xã hội) cũng phát triển nhờ dân số già đi, tạo cơ hội cho bạn nếu thích giúp đỡ người khác.
Kỹ năng nào quan trọng nhất?
Đến năm 2030, 39% kỹ năng cần thiết trong công việc sẽ thay đổi, giảm từ 44% năm 2023, nhờ các chương trình học liên tục (upskilling và reskilling). Dưới đây là những kỹ năng bạn cần rèn luyện:
- Kỹ năng công nghệ: AI, dữ liệu lớn (big data), an ninh mạng, và hiểu biết cơ bản về công nghệ.
- Tư duy sáng tạo và linh hoạt: Khả năng sáng tạo, thích ứng với thay đổi, và kiên trì trước khó khăn.
- Học suốt đời: Luôn tò mò, chủ động học hỏi để không bị tụt hậu.
- Kỹ năng lãnh đạo và tư duy phân tích: Khả năng lãnh đạo, quản lý tài năng, và phân tích dữ liệu để đưa ra quyết định hiệu quả.
Tại Mỹ, báo cáo từ Korn Ferry cho thấy “thế hệ thất nghiệp mới” – những bạn trẻ có bằng cấp nhưng khó tìm việc – đang gia tăng do doanh nghiệp ưu tiên phát triển nội bộ. Tương tự, ở Việt Nam, bạn cần kỹ năng cao cấp như tư duy phân tích và khả năng làm việc với AI để cạnh tranh.
Thực tế tại Việt Nam và lời khuyên cho bạn
Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với thách thức khi hơn 100.000 lao động mất việc do tinh giản biên chế và doanh nghiệp cắt giảm (Sở Nội vụ Hà Nội 2025). Tuy nhiên, Hà Nội đã giải quyết việc làm cho hơn 105.000 người trong 5 tháng đầu năm 2025, tăng 20% so với cùng kỳ, nhờ các phiên giao dịch việc làm và vốn tín dụng xã hội. Ngay lúc này, Các bạn học sinh THPT có thể:
- Học công nghệ ngay từ bây giờ: Thử học lập trình cơ bản trên YouTube hoặc tham gia các khóa học miễn phí về AI để làm quen với xu hướng.
- Thử nghề ngắn hạn: Tham gia các dự án cộng đồng về môi trường hoặc làm việc bán thời gian để khám phá sở thích.
- Chuẩn bị linh hoạt: Đừng chỉ trông chờ vào bằng cấp; hãy sẵn sàng chuyển đổi nghề nếu cần, như lời khuyên từ ông Vũ Quang Thành – Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội.
Thị trường việc làm tương lai là một cơ hội lớn, nhưng cũng là thách thức không nhỏ, đặc biệt với các bạn học sinh cấp 3 Việt Nam. Với 52,9 triệu lao động và nhu cầu ngày càng tăng về kỹ năng công nghệ và chuyển đổi xanh (Tổng cục Thống kê 2025), đây là lúc để các bạn bắt đầu khám phá. Bạn có thể bắt đầu bằng cách tìm hiểu về lập trình, năng lượng tái tạo hoặc các ngành chăm sóc – những lĩnh vực đang phát triển mạnh. Đừng lo lắng nếu chưa rõ hướng đi. Hãy dành thời gian để học hỏi, thử nghiệm và lắng nghe bản thân.
Xem thêm:
- Hướng nghiệp Việt Nam 2025: Tại sao học sinh THPT khó chọn đúng ngành?
- Tôi muốn trở thành người như thế nào?
Mời bạn xem thêm các bài viết hay về định hướng nghề nghiệp và lựa chọn việc làm phù hợp ngay tại chuyên mục Tư vấn hướng nghiệp nhé!
Nguồn tham khảo: Future of Jobs Report 2025 – World Economic Forum.
