Trong nhịp sống hối hả của xã hội hiện đại, đôi khi chúng ta cần một khoảng dừng để thở, để tìm lại chính mình và chuẩn bị cho chặng đường phía trước. Ở phương Tây, điều này đã trở nên quen thuộc với tên gọi “gap year” – một năm tạm ngưng học tập hoặc công việc để trải nghiệm, khám phá và trưởng thành. Và vài năm trở lại đây, làn sóng gap year cũng bắt đầu lan rộng trong giới trẻ Việt Nam.
Gap year là gì?
Hiểu đơn giản, gap year là khoảng thời gian nghỉ một năm (hoặc ngắn hơn, dài hơn tùy chọn) sau khi tốt nghiệp phổ thông, đại học, hay đơn giản chỉ là khi bạn muốn “đổi gió” sau những ngày tháng vùi đầu vào bàn giấy. Đây không phải là một năm bỏ phí, mà là “một năm để sống, trải nghiệm và học thêm những kỹ năng ngoài sách vở”.
Người trẻ thường tận dụng gap year để đi du lịch, làm tình nguyện, thử sức với công việc mới, hoặc đơn giản là dành thời gian học thêm một kỹ năng, một ngoại ngữ mà lâu nay mình chưa có cơ hội.
Khi nào nên Gap year:
- Sau khi tốt nghiệp THPT, trước khi vào đại học
- Bạn chưa chắc chắn muốn học ngành gì.
- Bạn muốn có thêm trải nghiệm thực tế (làm thêm, đi du lịch, tình nguyện) để hiểu rõ bản thân.
- Bạn cần thời gian nghỉ ngơi sau 12 năm học căng thẳng.
- Trong quá trình học đại học
- Bạn cảm thấy mất phương hướng, không chắc ngành học có phù hợp.
- Bạn muốn thực tập, thử việc sớm để tích lũy kinh nghiệm.
- Bạn muốn nâng cao ngoại ngữ, kỹ năng mềm thông qua các hoạt động quốc tế, trao đổi sinh viên.
- Sau khi tốt nghiệp đại học
- Bạn muốn có thêm trải nghiệm trước khi bước vào “đường đua” công việc chính thức.
- Bạn muốn học thêm kỹ năng (ngoại ngữ, tin học, kỹ năng chuyên môn).
- Bạn cần thời gian định hình rõ con đường sự nghiệp.
- Khi đã đi làm một thời gian
- Bạn cảm thấy burnout (kiệt sức, mất lửa).
- Bạn muốn đổi hướng nghề nghiệp hoặc chuẩn bị du học.
- Bạn muốn dành thời gian cho những dự án cá nhân, gia đình hoặc du lịch dài ngày.
Bạn nên gap year khi cảm thấy chưa sẵn sàng bước tiếp theo, hoặc cần thêm trải nghiệm để hiểu bản thân và tái tạo năng lượng.
Lợi ích của gap year
Một gap year được lên kế hoạch cẩn thận có thể trở thành cú hích lớn trong học tập, sự nghiệp và cuộc sống cá nhân của bạn:
- Mở rộng thế giới quan: Du lịch, trải nghiệm văn hóa mới giúp bạn nhìn đời đa chiều hơn.
- Bổ sung kỹ năng: Từ giao tiếp, quản lý thời gian đến kỹ năng sống độc lập – những thứ bạn khó học trong lớp học truyền thống.
- Cải thiện CV: Kinh nghiệm tình nguyện, làm thêm hay các khóa học ngắn hạn sẽ khiến hồ sơ của bạn nổi bật hơn.
- Tìm lại động lực: Một khoảng dừng đúng lúc có thể giúp bạn xác định rõ con đường sự nghiệp, tập trung và trưởng thành hơn.
- Khám phá bản thân: Biết mình yêu thích điều gì, giỏi ở đâu và muốn đi xa đến mức nào.
Nói cách khác, gap year không phải là một năm bỏ trống mà là một năm đầu tư cho chính mình.
Những hoạt động phổ biến trong gap year
Tùy mục tiêu và sở thích, bạn có thể chọn hoặc kết hợp nhiều hoạt động sau:
- Tình nguyện viên: Tham gia các dự án xã hội, tổ chức phi chính phủ hay hoạt động từ thiện không chỉ mang lại trải nghiệm ý nghĩa mà còn giúp bạn phát triển kỹ năng giao tiếp, gắn kết cộng đồng.
- Học tập: Đây là thời gian tuyệt vời để học thêm ngoại ngữ, các khóa kỹ năng mềm hay chứng chỉ chuyên môn hỗ trợ cho tương lai.
- Làm thêm / thực tập: Vừa kiếm thêm thu nhập, vừa thử thách bản thân trong môi trường làm việc thực tế. Đây cũng là cơ hội để “test” xem mình có phù hợp với ngành nghề đang theo đuổi không.
- Du lịch: “Đầu tư vào du lịch là đầu tư cho bản thân” – câu nói nổi tiếng của nhà thám hiểm Matthew Karsten luôn đúng. Du lịch giúp bạn độc lập hơn, mở rộng tầm nhìn và tăng tính phiêu lưu.
- Làm việc tự do (freelance): Với dân công sở hay những ai muốn tự chủ, gap year có thể là thời gian để vừa làm việc linh hoạt, vừa tận hưởng cuộc sống cá nhân nhiều hơn.
Chuẩn bị cho gap year – 6 bước cần nhớ
Một gap year thành công không thể đến từ sự ngẫu hứng. Bạn cần có kế hoạch rõ ràng:
- Lên mục tiêu cụ thể: Bạn muốn gì từ gap year – kỹ năng mới, trải nghiệm sống hay định hướng nghề nghiệp?
- Chuẩn bị tài chính: Tiết kiệm hoặc lên phương án kiếm thêm thu nhập để không bị áp lực tiền bạc.
- Xác định nguồn lực: Sức khỏe, kỹ năng, mối quan hệ hỗ trợ – bạn đang có gì và cần bổ sung gì?
- Dự phòng rủi ro: Hãy có ít nhất 2-3 phương án thay thế nếu kế hoạch ban đầu gặp trục trặc.
- Xem xét kỹ trước khi thực hiện: Đọc lại kế hoạch, cân nhắc tính khả thi và điều chỉnh.
- Ghi lại hành trình & giữ kết nối: Lưu giữ nhật ký trải nghiệm và đừng quên liên lạc với gia đình, bạn bè để luôn có sự hỗ trợ khi cần.
>> 7 cách ‘thử việc’ không cần đi làm cho học sinh cấp 3
Gap year – tạm dừng để bước xa hơn
Một năm gap year không đơn giản chỉ là nghỉ ngơi, mà chính là khoảng lặng để bật lên mạnh mẽ hơn. Nếu bạn đã sẵn sàng về tài chính, sức khỏe và có mục tiêu rõ ràng, hãy mạnh dạn cho mình một “gap year” đáng nhớ.
Còn nếu chưa, đừng vội vàng. Hãy chuẩn bị kỹ lưỡng để khi bắt đầu, bạn sẽ có một hành trình thật sự trọn vẹn và ý nghĩa. Gap year không phải một năm off, mà là một năm on – on trải nghiệm, on khám phá và on trưởng thành.
>> Thị trường việc làm tương lai 2025-2030: Gen Z Cần Biết Gì Về AI và Chuyển Đổi Xanh?
