Công chức nhà nước là mục tiêu nghề nghiệp của nhiều bạn trẻ tại Việt Nam, nhờ sự ổn định, chế độ đãi ngộ hấp dẫn và cơ hội đóng góp cho xã hội. Tuy nhiên, câu hỏi “Muốn làm công chức nhà nước học ngành gì?” thường khiến nhiều người băn khoăn. Bài viết này của Review đại học sẽ cung cấp góc nhìn thực tế, chi tiết và dễ hiểu để giúp bạn định hướng ngành học phù hợp, dựa trên tâm lý muốn khám phá con đường sự nghiệp rõ ràng và khả thi.
Hiểu biết sơ lược về công chức nhà nước
Trước khi chọn ngành học, bạn cần hiểu rõ công chức nhà nước là gì. Công chức là những người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào các vị trí trong cơ quan nhà nước từ cấp xã đến trung ương, làm việc trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Công việc của họ thường liên quan đến quản lý hành chính, thực thi chính sách hoặc cung cấp dịch vụ công.
Để trở thành công chức, bạn phải đáp ứng các điều kiện cơ bản theo Luật Cán bộ, Công chức 2008 như bạn phải là công dân Việt Nam, đủ 18 tuổi trở lên. Có lý lịch rõ ràng, phẩm chất đạo đức tốt. Có văn bằng, chứng chỉ phù hợp với vị trí dự tuyển và đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ.
Ngoài ra, bạn cần vượt qua kỳ thi tuyển công chức, bao gồm các vòng thi kiến thức chung (về pháp luật, chủ trương của Đảng, quản lý hành chính) và kiến thức chuyên môn theo vị trí ứng tuyển. Vì vậy, việc chọn ngành học phù hợp đóng vai trò then chốt.
Những ngành học phù hợp để làm công chức nhà nước
Không có một ngành học duy nhất đảm bảo bạn sẽ trở thành công chức, bởi yêu cầu chuyên môn phụ thuộc vào từng vị trí cụ thể. Tuy nhiên, một số ngành học dưới đây được đánh giá cao vì tính ứng dụng rộng và phù hợp với nhiều vị trí trong cơ quan nhà nước.
Ngành quản lý nhà nước
Đây là một lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn hiểu sâu về cách vận hành của bộ máy hành chính. Ngành này trang bị kiến thức về chính sách công, tổ chức hành chính, và kỹ năng soạn thảo văn bản, quản lý hồ sơ. Sinh viên tốt nghiệp có thể đảm nhận các vị trí chuyên viên tại UBND các cấp, hỗ trợ lãnh đạo trong công tác tham mưu hoặc điều phối các chương trình công. Ví dụ, một chuyên viên tại Sở Kế hoạch và Đầu tư có thể tham gia lập kế hoạch phát triển kinh tế địa phương, đòi hỏi sự am hiểu về quy trình quản lý công
Cơ hội việc làm dành cho các bạn sinh viên sau tốt nghiệp như: Chuyên viên hành chính tại các cơ quan nhà nước (UBND, Sở, Bộ). Cán bộ tham mưu, trợ lý lãnh đạo. Giảng viên hoặc nghiên cứu viên tại các trường đại học, viện nghiên cứu về quản lý công.
Đại học Kinh tế – Luật (ĐHQG TP.HCM). Đại học Nội vụ Hà Nội. và đại học Trà Vinh là những trường có chương trình đào tạo sát với thực tế.
Ngành Luật
Ngành luật là nền tảng cho các vị trí yêu cầu chuyên môn pháp lý, như tư pháp, hộ tịch, hoặc pháp chế. Ngành này giúp bạn nắm vững hệ thống pháp luật Việt Nam, từ luật hành chính đến luật kinh tế, đồng thời rèn luyện kỹ năng phân tích và giải quyết tranh chấp. Chẳng hạn, một công chức tư pháp tại UBND xã sẽ xử lý các thủ tục liên quan đến đăng ký kết hôn hoặc giải quyết khiếu nại hành chính. Sinh viên ngành Luật thường có lợi thế trong kỳ thi công chức nhờ kiến thức về luật pháp và kỹ năng tư duy logic.
Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể công tác tại sở tư pháp – hộ tịch tại UBND xã, phường, trở thành chuyên viên pháp chế tại các cơ quan hành chính. Hoặc có thể là một chấp hành viên hoặc công chứng viên.
Đại học Luật Hà Nội, Đại học Luật TP.HCM. Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội là những trường tiêu biểu mà các bạn có thể cân nhắc theo học nếu muốn theo đuổi ngành công chức.
Ngành kinh tế, tài chính, kế toán
Nếu bạn yêu thích các con số và phân tích, Kinh tế, Tài chính, hoặc Kế toán là những hướng đi phù hợp. Những ngành này cung cấp kỹ năng quản lý ngân sách, phân tích tài chính, và sử dụng phần mềm kế toán, rất cần thiết cho các vị trí như chuyên viên thuế, hải quan, hoặc quản lý tài sản công. Ví dụ, một công chức tại Cục Thuế có thể chịu trách nhiệm kiểm tra báo cáo tài chính của doanh nghiệp, đòi hỏi sự chính xác và am hiểu về chính sách tài khóa.
Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể trở thành chuyên viên thuế, hải quan, công chức tài chính – kế toán tại các cơ quan nhà nước hoặc là chuyên viên phân tích kinh tế vĩ mô, vi mô.
Đại học Kinh tế Quốc dân, Học viện Tài chính, Đại học Kinh tế TP.HCM là những nơi đào tạo chất lượng cho các ngành này.
Ngành Công Nghệ Thông Tin
Trong bối cảnh chuyển đổi số, Công nghệ thông tin ngày càng trở nên quan trọng. Ngành này không chỉ dạy lập trình hay quản trị hệ thống mà còn hướng đến ứng dụng công nghệ trong quản lý hành chính, như xây dựng chính phủ điện tử hoặc quản lý cơ sở dữ liệu. Một chuyên viên công nghệ thông tin tại Sở Thông tin và Truyền thông có thể hỗ trợ triển khai hệ thống dịch vụ công trực tuyến, đáp ứng xu hướng hiện đại hóa
Cơ hội việc làm cho các tân cử nhân sau tốt nghiệp như: Chuyên viên quản lý hệ thống thông tin tại các cơ quan nhà nước, công chức phụ trách chuyển đổi số hoặc quản trị dữ liệu hoặc trở thành cán bộ hỗ trợ kỹ thuật tại các sở, ban, ngành. Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ, ĐHQG Hà Nội, Đại học FPT là những nơi cung cấp chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu này.
Ngành văn hoá xã hội
Các ngành thuộc lĩnh vực xã hội và văn hóa, như Quản lý văn hóa hoặc Công tác xã hội, cũng mở ra cơ hội trong các vị trí liên quan đến giáo dục, phúc lợi, hoặc tổ chức cộng đồng. Những ngành này giúp bạn phát triển kỹ năng giao tiếp, tổ chức sự kiện, và hiểu biết về các vấn đề xã hội, rất cần thiết cho các công việc như quản lý chương trình văn hóa tại địa phương hoặc hỗ trợ các nhóm yếu thế.
Sinh viên sau tốt nghiệp có thể trở thành công chức văn hóa – xã hội tại UBND cấp xã, phường. Chuyên viên quản lý các chương trình giáo dục hoặc y tế cộng đồng hoặc cán bộ phụ trách công tác thanh niên hoặc đoàn thể.
Đại học Văn hóa Hà Nội, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội/TP.HCM), Đại học Sư phạm Hà Nội là sự lựa chọn đáng cân nhắc khi các bạn muốn trở thành công chức viên.
Ngành Công tác xã hội
Phù hợp với các vị trí làm việc tại Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, các sở, phòng Lao động – Thương binh và Xã hội, các tổ chức chính trị – xã hội như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên.
Cần kỹ năng làm việc với con người, hiểu biết về các vấn đề xã hội, chính sách an sinh. Các trường đào tạo các chuyên ngành này như: Đại học Lao động – Xã hội, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội/TP.HCM), Đại học Sư phạm Hà Nội/TP.HCM.
Các ngành, nghề công chức nhà nước hiện tại
Ngành công chức nhà nước ở Việt Nam hiện có nhiều lĩnh vực khác nhau. Ngoài những ngành nghề kể trên, dưới đây là các ngành công chức nhà nước khác mà các bạn có thể tham khảo:
- Ngành hành chính: Quản lý nhà nước, tổ chức và điều hành các hoạt động của các cơ quan nhà nước.
- Ngành tài chính: Quản lý ngân sách, thuế, tài sản công và các hoạt động tài chính.
- Ngành giáo dục: Quản lý các cơ sở giáo dục, xây dựng và thực hiện chính sách giáo dục.
- Ngành y tế: Quản lý hệ thống y tế, chăm sóc sức khỏe cộng đồng và phòng chống dịch bệnh.
- Ngành công thương: Quản lý sản xuất, thương mại, đầu tư và các hoạt động kinh tế khác.
- Ngành xây dựng: Công việc quản lý quy hoạch đô thị, và xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển đô thị.
- Ngành nông nghiệp: Quản lý sản xuất nông nghiệp, bảo vệ môi trường và phát triển nông thôn.
- Ngành văn hóa – thể thao: Quản lý các hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch.
- Ngành bảo vệ môi trường: Quản lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Quy trình và yêu cầu khi thi tuyển công chức nhà nước
Kỳ thi tuyển công chức được tổ chức công khai, minh bạch và cạnh tranh. Quy trình thi thường gồm 2 vòng:
Vòng 1: Thi kiến thức chung và ngoại ngữ (hoặc tiếng dân tộc thiểu số), tin học. Thường thi trắc nghiệm trên máy tính. Nội dung kiến thức chung bao gồm hệ thống chính trị, tổ chức bộ máy nhà nước, quản lý hành chính nhà nước, công vụ, công chức, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về ngành, lĩnh vực tuyển dụng. Theo quy định tại Nghị định 138/2020/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức.
Vòng 2: Thi chuyên môn, nghiệp vụ. Có thể thi phỏng vấn hoặc thi viết, tùy thuộc vào vị trí tuyển dụng. Nội dung thi chuyên sâu về ngành/lĩnh vực của vị trí dự tuyển.
Yêu cầu chung để dự thi công chức bao gồm:
- Có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam.
- Đủ 18 tuổi trở lên.
- Có đơn dự tuyển; lý lịch rõ ràng.
- Có văn bằng, chứng chỉ phù hợp với vị trí việc làm dự tuyển.
- Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt.
- Đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ.
- Các điều kiện khác theo yêu cầu của vị trí dự tuyển.
Ưu và nhược điểm khi làm công chức nhà nước
Ưu điểm
- Sự ổn định: Đây là ưu điểm nổi bật nhất, đặc biệt hấp dẫn trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động. Công chức được đảm bảo việc làm nếu hoàn thành tốt nhiệm vụ và tuân thủ quy định.
- Chế độ đãi ngộ theo quy định: Được hưởng lương, phụ cấp, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, các chế độ nghỉ lễ, nghỉ phép theo quy định của Nhà nước
- Cơ hội học tập, nâng cao trình độ: Thường xuyên có các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, lý luận chính trị giúp công chức nâng cao năng lực.
- Cơ hội thăng tiến theo lộ trình: Có lộ trình thăng tiến rõ ràng dựa trên thâm niên công tác, thành tích và các kỳ thi/xét nâng ngạch.
Nhược điểm
- Mức lương khởi điểm và tốc độ tăng lương: So với một số ngành nghề “hot” trong khu vực tư nhân, mức lương khởi điểm của công chức thường thấp hơn và việc tăng lương theo ngạch, bậc có thể chậm.
- Áp lực công việc: Đặc biệt tại các vị trí thường xuyên tiếp xúc với người dân hoặc tham mưu chính sách quan trọng, công chức có thể phải đối mặt với áp lực từ nhiều phía.
- Cơ hội thể hiện sự sáng tạo: Một số vị trí có thể ít cơ hội để thể hiện sự sáng tạo do phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, quy trình đã có.
- Cạnh tranh trong thi tuyển và thăng tiến: Số lượng vị trí tuyển dụng có hạn trong khi số lượng người dự tuyển đông, tạo ra sự cạnh tranh cao.
Lời khuyên từ chuyên gia
Dưới đây là những lời khuyên của chuyên gì khi các bạn sinh viên muốn theo đuổi nghề công chức nhà nước:
- Tìm hiểu kỹ lưỡng về công việc: Hãy dành thời gian khám phá chi tiết các vai trò công chức ở những lĩnh vực khác nhau. Xem xét kỹ các thông báo tuyển dụng để nắm rõ yêu cầu về trình độ, kỹ năng, và trách nhiệm của từng vị trí
- Đánh giá bản thân một cách trung thực: Hãy cân nhắc xem sở thích, năng lực cá nhân, và mục tiêu dài hạn của bạn có phù hợp với ngành học và vị trí công chức mà bạn hướng tới hay không.
- Trao đổi với người có kinh nghiệm: Tìm kiếm lời khuyên từ các giảng viên, chuyên gia định hướng nghề nghiệp, hoặc những người đang làm công chức. Họ có thể chia sẻ góc nhìn thực tế về môi trường làm việc, thách thức, và cơ hội trong nghề, giúp bạn có cái nhìn rõ nét hơn.
- Kết hợp học tập với thực hành: Dù chọn ngành học nào, hãy nỗ lực học tập nghiêm túc để xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc.
Câu hỏi liên quan về ngành công chức nhà nước
Làm công chức nhà nước có cần bằng cấp cụ thể không?
Có, mỗi vị trí công chức yêu cầu bằng cấp phù hợp với chuyên môn, như Luật, Quản lý nhà nước, hoặc Kinh tế. Hãy kiểm tra thông báo tuyển dụng để biết chính xác yêu cầu.
Ngành học nào dễ đậu thi công chức nhà nước nhất?
Không có ngành nào đảm bảo dễ đậu, nhưng các ngành như Quản lý nhà nước hoặc Luật thường có lợi thế vì sát với nội dung thi. Quan trọng là bạn chuẩn bị kỹ và chọn vị trí phù hợp với năng lực.
Có thể làm công chức nếu học ngành không liên quan không?
Có! Một số vị trí như văn phòng – thống kê chấp nhận nhiều ngành học khác nhau, nhưng bạn cần đáp ứng yêu cầu về chứng chỉ bồi dưỡng (nếu có) và vượt qua kỳ thi.
Thi công chức nhà nước khó không?
Kỳ thi công chức đòi hỏi kiến thức rộng về pháp luật, quản lý hành chính, và chuyên môn. Độ khó phụ thuộc vào sự chuẩn bị của bạn, nhưng với ôn luyện kỹ lưỡng, bạn hoàn toàn có thể vượt qua.
Làm công chức nhà nước có cần kinh nghiệm làm việc trước đó không?
Không bắt buộc. Nhưng kinh nghiệm thực tập hoặc làm việc tại cơ quan nhà nước sẽ giúp bạn hiểu môi trường công sở và tạo lợi thế khi phỏng vấn.
Trên đây là bài review về công chức nhà nước học ngành gì? Hy vọng sẽ cho các bạn những giải thích và lựa chọn. Hãy tìm hiểu kỹ yêu cầu tuyển dụng và đừng quên trau dồi kỹ năng mềm và kiến thức chuyên môn và tìm hiểu chuyên mục Các khoa ngành học để có thông tin hữu ích tăng cơ hội thành công trong kỳ thi công chức. Chúc bạn sớm đạt được mục tiêu trở thành công chức nhà nước!.
Xem thêm: Giáo dục học là ngành gì? Những giải đáp của chuyên gia ngành giáo dục
